14. Kitabın orijinal adı. Kendisi gibi kısa. Türkçe’de 1914 olarak okuduğumuz roman Birinci Dünya Savaşı’na katılan beş Fransız arkadaşın macerası üzerinden savaş kavramını anlatıyor. Kısa bir roman ya da anlatıdan daha çok bir destansı bir havası var. Bir belgesel ya da bir filmin içinde savaşı yaşıyorsunuz.
Savaşın hayatları alt üst eden yapısını, yıkıcılığını, ölümü, sakat kalmayı, ticari hayata etkisini, savaş malzemeleri üreten sanayinin zenginleşmesini ve bu durumda dahi hilenin kokusunu, aşkı, gündelik hayatın sıradanlığını, savaşın teknolojik gelişime etkisini ve daha fazlasını sadece 67 sayfada (Fransızca metin 123 sayfa) bulabileceğinize emin olabilirsiniz. “Birkaç haftada” bitecek olan savaş beş yıla yakın sürer. Cephede ölümlerin anlatımındaki sahicilik ürperticidir. Kahramanız Anthime ise sağ kolu omzunun altından onun için seçilmiş bir bomba tarafından koparılınca, bir askerin başına gelebilecek tek kutlanarak cepheden ayrılma yoluyla güzel bir yarayla eve geri döner. O sağ kol. Hep yerindedir. Kaşınır, acır, her sabah bir saniye varmış gibi yapar, hayalet organdır. Enfes bir anlatı.
Kitabın orijinal adı 1914. Almanya, İtalya ve İspanya’da aynı adla, ABD, İngiltere ve Hindistan’da ise 1914 adıyla yayınlanmış. Kitabın adını iki anlamlı da okuyabiliriz. Roman aynı zamanda Echenoz’un on dördüncü romanı. Böyle iken 1914 şeklinde yayınlanması bana doğru gelmedi. Sadece satış rakamlarını artırmaya yönelik savaşın yüzüncü yılına da atıf yapma çabası olarak algıladım. Ancak 14 olarak basılmış olmasını daha mutlu karşılardım.
Büyük Savaş’ın bitişinin yüzüncü yılı geçmeden umarım bu romanın film uyarlamasını izleme şansı buluruz.
Jean Echenoz için de bir paragraf açmak lazım. Çoğu otorite tarafından yaşayan en önemli Fransız romancı olarak gösteriliyor kendisi. 1983’te Medicis ve 1999’da Goncourt Ödüllerini almış. Jean Echenoz, Jerome Lindon ve Les Editions de Minuit sayesinde kitapları okurla buluşmuş bir yazar, Lindon’un bizlere armağanlarından birisi.
Tanıtım Bülteninden
Fransızların Büyük Savaş dedikleri Birinci Dünya Savaşı’nı küçük bir romana sığdırmak kolay olmasa gerek. Ama iğne deliğinden Hindistan geçiren Echenoz var karşımızda. Dolayısıyla romanın tam bir Homeros destanına dönüşmesi işten bile değil. Öyle de olur, Anthime adlı roman kahramanı, türdeşlerinin bu tuhaf, müziksiz, bitmek bilmez savaş dansının tam ortasına düşer. Tek “kahramanlığı” sağ eline taktığı şövalye yüzüğüdür belki de. Bir şarapnel parçası sağ kolunu özenle kesip aldığında o da kalmaz geriye. Oysa kolunu hiç unutmayacaktır o. Zaman geçtikçe daha çok hisseder sağ kolunu, öyle ki avucunun içinin acıdığını söyleyip tedavi ettirmeye bile yeltenecektir. Anthime’in kahramanlığı hafızasındaki kaşıntıdır bir bakıma. İşte böyle, Anthime yavaşça epik bir kahramana, okur da efsanevi zamanlara ait bir destanın dinleyicisine dönüşecektir.
- Yayınevi: Kitap Yayınevi – Helikopter
- Özgün adı: 14
- Çeviren: Mehmet Emin Özcan
- Baskı: 1. baskı Ocak 2015
- Sayfa Sayısı: 67
- Etiket Fiyatı: 12 TL
Kara Kuğu 