Bu yılın beklenen olayı gerçekleşti, Nobel haftasının sonundayız ve nihayet 10 Aralık 2016 günü Nobel Edebiyat Ödülü takdim edildi. Ödülü alıp almayacağı uzun süre muallâkta kalan Bob Dylan ödülü Patti Smith aracılığıyla aldı. Dylan’ın Banquest Konuşmasını ise ABD İsveç Büyükelçisi Azita Raji okudu. Dylan “önceden ayarlanmış programları” nedeniyle katılamayacağını açıkladığı törene gönderdiği konuşma metninde törende olamadığı için üzgün olduğunu ancak ruhu ile oradakilerle birlikte olduğunu söylemiş. Nihai olarak Dylan ödülü almış oldu, olaylı ve dolaylı da olsa. Peki Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldüğü halde almayanlar ya da ödül törenine katılamayanlar oldu mu?
Nobel Ödülüne layık görülmekle birlikte onu kabul etmeyen iki isim var: Pasternak ve Sartre. Pasternak’ın magnum opus’u Doktor Jivago ilk baskısını 1957’de İtalya’da yapmak zorunda kaldı. Sonra ABD’de uzun süre çok satanlar listesinde kaldı. Ve Pasternak 1958 Nobel Edebiyat Ödülüne layık görüldü. Ancak, Soğuk Savaş ortamında Pasternak çatışma ortamının aleti olmaktan uzak durdu. Batı medyası Pasternak’ın tutsak olduğunu, ülkesinden çıkmadığını yazdı. Pasternak ise ülkesini terk etmeyi reddetti, sürgün edilmek istemediğini de bir mektupla Kruşçev’e yazdı.
Sartre ise 1964 yılında ödüle layık görüldü. Sartre ödülü reddetti. Aslında Sartre ödülün verilebileceğini öğrendiğinde bundan vazgeçmeleri için Akademi’ye yazıyor, ancak mektubu zamanında ulaşmıyor. Sartre “Nobeli Neden Reddettim” başlıklı yazısında şahsi ve objektif olmak üzere iki grup sebepten bahsediyor. Öncelikle Sartre resmi payelere her zaman uzak durmuş. 1945′te, Legion d’honneur verilmek istendiği zaman da reddetmiş, College de France’a girmeyi de. Sartre’ın derdi bağımsızlıktır ve bu varoluşsal bir problemdir. O sadece “Jean-Paul Sartre” olarak kalmak istemektedir. İkinci nedeni ise siyasidir. Nobel Batılı yazarlara ya da Doğu’nun muhaliflerine verilemektedir. O ise bu çatışma ortamından çok barış istemektedir.
Sartre’ın felsefi yaklaşımı çerçevesinde insan kendi varoluşunun, kendi seçimlerinin sorumluluğunu taşımaktadır. Bir yazar olarak Sartre yazdıklarıyla vardır ve öyle kalmalıdır. Bağımsız, özgür.
Bir de Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldüğü ve ödülü kabul ettiği halde ödül törenine katılmayan isimler var. 2005 yılında Harold Pinter hastalığı, 2004 yılında Elfriede Jelinek sosyal fobisi nedeniyle törene katılamadı. Aleksandr Soljenitsin ise 1970 yılında ödüle layık görüldü. 1974’te SSCB vatandaşlığından çıkarıldıktan sonra ödülünü aldı.
Kara Kuğu 