Son iki yazıda atıf yaptığım metinde Enis Batur dilimize kazandırılması için uzun zaman beklediğimiz eserlerden bahsederken yayıncının çeviri zorluğu tasasından ve okuru henüz hazır görmeme düşüncesinden bahseder. Genel olarak da bazı kitaplar hakkında çevrilemez kitap adlandırmaları yapılır. Finnegans Wake, Vergilius’un Ölümü bunlar arasındadır. Ahmet Cemal Vergilius’un Ölümü’nü 40 yılda çevirmiş. Bu yazının ana konusu Finnegans Wake.
Murat Belge, Ulysses için bir şiirden daha çevrilmez görünüyor der. Finnegans Wake’ten ise hiç söz etmiyorum bile, onun anlaşılması güç olduğuna göre, çevrilmezliği konusunda daha yerleşik bir oybirliği var der. Joyce’un dili çok-anlamlı (polysemic) bir dildir ve kullanım Finnegans Wake’te anlamı alabildiğince çoğaltmak genişletmek isterken bu tür edebiyatı okunmaz da yapar diye ilave eder. Sonunda “bence Ulysses’i çevirmeye kalkışmamalı.” dese de “Gene de hayatta hoş sürprizler, gerçekten hoş olabilir. Yanılmamış olmayı ben de çok isterdim.” Diye kapatır yazısını. (Metis Çeviri, sayı 1, Güz 1987, s. 1 66-1 68, Sanat ve Edebiyat Yazıları’dan, Metis Yayınları)
Joyce çevirileri yapan Murat Belge Ulysses’i çevirmeyi göze alamamışken yıllar sürprizlerle birlikte geldi. Sayın Murat Belge’ye göre hoş mu oldu açıkçası çok merak ediyorum. Umarım yazmadıysa da yazar görüşünü. Evet, yıllar geçti önce Yapı Kredi Yayınları Nevzat Erkmen çevirisiyle Ulysses bastı. Joyce’un ölümünün üzerinden yetmiş yıl geçmesiyle Joyce çevirileri çeşitlenmeye başladı. Norgunk Yayıncılık Armağan Ekici’nin çevirisiyle Ulysses yayınladı. Sonra Murat Belge’nin daha da imkansız gördüğü Finnegans Wake çevirileri gelmeye başladı. İlk olarak Aylak Adam Yayınları nihai olarak üç cilt olacak şekilde Finneganın Vahı adıyla yayın planına aldığı Finnegans Wake’in ilk cildini 2015 yılında bastı. Ve 2016 İstanbul Kitap Fuarında “Finnegan Uyanması” adıyla Fuat Sevimay tarafından çevrilmiş tam metin başka bir baskı daha göreceğiz. Sel Yayıncılık “ilk kez tam metin olarak Türkçe’de” vurgusuyla öne çıkardığı kitabın Işık Ergüden ve Enis Batur’un katkısıyla hazırlandığını da not etmiş.
Armağan Ekici Ulysses çevirisi üzerine verdiği bir mülakatta Finnegans Wake’i çevirme planınız var mı sorusuna “Hayır, böyle bir planım yok, olacağını da düşünmüyorum. Finnegans Wake bir ’rüya dili’yle yazılmış, fonetik alternatiflerin çok yoğun kullanıldığı, kelimelerin birbirinin içine geçtiği, 40 lisanda çapraz kelime oyunları içeren bir kitap. Finnegans Wake‘in tamamını çevirmek bir yana, tek cümlesine bile tatminkâr bir Türkçe karşılık bulmayı beceremiyorum. Öte yandan Çince’ye bile çevrildiğine göre demek ki mümkün.” cevabını vermiş.[1]
Son olarak bu iki çeviri hakkında erken de olsa (Sevimay çeviri örneklerini daha önceden paylaşmıştı) Armağan Ekici’nin bir yazısını ilgilenenler için paylaşmak istiyorum.
http://t24.com.tr/k24/yazi/finnegans-wake,523
Sondan bir sonraki not olarak 2013 yılında Milliyet Sanat’a verdiği bir mülakatta[2] Ulysses’in ilk çevirmeni Nevzat Erkmen 15 yıldır Finnegans Wake çevirisi üzerinde çalıştığını söylemiş. Erkmen bunun için İzmir’de ayrı bir ev dahi tutmuş. Nevzat Erkmen’in çevirisi de tamamlanır ve yayınlanırsa üç Finnegans Wake çevirimiz olacak.
Murat Belge için hoş sürprizler olmuştur umarım.
[1] CNN Turk Armağan Ekici Mülakatı
[2] Milliyet Sanat Nevzat Erkmen Mülakatı
Kara Kuğu 